07.12.2022 © Novelius Edebiyat

Yazan: Mehmet BAHÇECİ

Bir süredir ara verdiğimiz “Haftanın Kitap Önerisi” Köşemize, Ivan Aleksandroviç Gonçarov‘un (1812 – 1891) ölümsüz eseri Oblomov ile dönüyoruz.

İletişim Yayınları, İletişim Klasikleri Dizisi’nden okuduğumuz, Gonçarov’un üç romanından en ünlüsü olan Oblomov, esere adını veren İlya İlyiç Oblomov’un hayatını anlatmaktadır.

Tüm dünyada tembellikle özdeşleşen kurgu karakter Oblomov, devamlı atalet halinde, en temel işlerini dahi takip etmekten aciz, pasif, sürekli uyuklayan, sosyal hayattan elini eteğini çekmiş, orta yaşlarda bir adamdır. Oblomovka diye anılan köylerin sahibi ve bu köylerde ikamet eden üç yüz civarı canın da efendisidir. Her ne kadar bir devlet dairesinde memuriyet görevinde bulunmuşsa da kısa sürede istifa etmiştir. Geçimini sağlamak için çalışmak mevburiyetinde değildir. Her yıl, sahibi olduğu toprakların işlerini yürüten kâhyasından, hayatını rahatça idame ettirebileceği parası gelmektedir. Gerçi tembelliği ve ilgisizliği yüzünden bu paranın hesabını da doğru düzgün bilmemektedir ya neyse… Tembelliği, hareketsizliği ve umursamazlığı; kandırılmak, dolandırılmak gibi dertlerin yanı sıra sağlık sorunlarını da beraberinde getirmektedir.  Yakın arkadaşı, yarı Alman yarı Rus Andrey İvanoviç Ştoltz, ki Oblomov’un tam zıttı bir karakterde, ateş gibi bir adamdır, (kendi işlerinden fırsat bulduğu ölçüde elbette) İlya İlyiç Oblomov’la ilgilenir, arkadaşını tembellik hastalığından kurtarmaya çalışır. 

Ştoltz’un yaktığı ateş meyvesini vermeye başlamıştır. Meşhur ropdöşambırını çıkarmayan, bütün gün miskin miskin oturan Oblomov gitmiş, hayata karışan, üzerindeki ölü toprağını atmaya çalışan yepyeni bir Oblomov gelmiştir. Hatta o kadar ki, romanda önemli bir yer tutacak Olga’ya âşık olmuştur bile. Peki ama Oblomov’un çabası, tüm benliğine sirayet eden tembelliğinden kalıcı olarak kurtulmasına yetecek midir?

Gonçarov, Oblomov’un alt metninde; evlilik, aşk, zenginlik, sosyal yaşam, ticaret, hayatın amacı vb. pek önemli meseleyi hem de kimi zaman derinlemesine bir bakışla masaya yatırıyor.

Zahar, Anisya, Agafya Matveyevna, Taranteyev ve İvan Matveyeviç gibi yan karakterleriyle de göz dolduran Oblomov romanı, her çağda zevkle okunacak başyapıtlardan.

İLETİŞİM YAYINLARI TANITIM YAZISI:

Tembelliği bir sanat haline getiren Oblomov, Rus romanında “lüzumsuz adam” tiplemesinin ölümsüz örneklerinden biridir.

Orta yaşlı toprak sahibi Oblomov işinden ayrılmış, tüm arkadaşlarını etrafından uzaklaştırmış, borca batmış ve tüm dünyevi işlerini yatağından görmeye başlamıştır. Her bir köşesi dökülmekte olan dairesinde kendisi kadar tembel uşağıyla birlikte kayıtsızlık içinde yaşayan bu miskin asilzade, değişime ayak direyerek işlevsizleşmiş bir sınıfın timsalidir. Rus toplumuna özgü bu tipleme Gonçarov’un kaleminden çıktığı günden beri toplumun içine karışmış, “Oblomovluk” sözcüğünü günlük dile kazandırmıştır. Oblomov, 19. yüzyıl sonunda bu açmaza giren toprak sahiplerinin güldürüsü olmakla kalmıyor, aynı zamanda mevcut sosyal düzenin acayipliklerini ve adaletsizliğini de ciddiyetle –ama tatlı bir dille– eleştiriyor.

“Oblomov’u dehşet içerisinde, tekrar ve tekrar okuyorum.”
LEV TOLSTOY