30.10.2022 © Novelius Edebiyat
Yazan: Dr. Deniz POLATER
Yayına Hazırlayan: Mehmet BAHÇECİ
“asma bahçelerinde dolaşan güzelleri
buhtunnasır put yaptı
ben ki zamansız bahçeleri kucakladım
güzeller bende kaldı
ibrahim
gönlümü put sanıp kıran kim”
Asaf Hâlet Çelebi
Bir “İbrahim” Masalı: Hiçbir Yere Çağrılmayan
Yazar Ali Yılmaz'ın "KDY" etiketiyle 2022 yılında yayımlanan son eseri Hiçbir Yere Çağrılmayan İbrahim'i, Dr.Deniz Polater Novelius Edebiyat okurları için değerlendirdi.
Özel okul kavramının henüz yaygınlaşmadığı, dolayısıyla ekonomik ve kültürel açıdan birbirine taban tabana zıt kesimlerin, en azından eğitim söz konusu olunca, ortak paydalarda bulunabileceği bir dönemi ele alıyor roman. Ekonomik açıdan daha iyi konumda olan ailelerin iyi giyimli, bakımlı ve öz güveni yüksek çocukları; ön sıralarda oturma hakkının birincil sahipleri iken kenar mahalleden gelen bakımsız, silik ve kısıtlı imkânlara sahip çocuklar, arka sıraların kutsal emanetçileridir. Varoluşsal sancıların baş göstermeye başlayacağı ortaokul yıllarına dek, ailesi ve mahallesi için kendisine biçilen yazgının, dışarıdaki dünya için de geçerli olduğu düşüncesine boyun eğen İbrahim; bir bakıma her birimizin geçmişinden küçük de olsa bir hisse taşıyan “zoraki bir Oblomov”dur. Okul yaşantısı boyunca ders çalışma adına herhangi bir adım atma çabasına sevk edilmeyen İbrahim, liseden sonra da çalışma yaşamının zorluğu ve yoğunluğu karşısında düşünsel sorgulamalar yapmayı tercih edecektir. Onu, zoraki bir Oblomov kılan da bu felsefî sorgulamaların haklılığı ve arka planındaki mantıksal doku olsa gerek.
Ev-okul-cami üçgeninde, kimi zaman aşağılamayla, çoğu zamansa dayakla örülen bir anlayışla kişilikleri biçimlenmeye başlayan her İbrahim, her Hamit, Hilmi ya da Bekir; yüksek ideallerin peşinde dolaşmayan, sadece içinde bulundukları “yabani kalabalıklar”dan kurtulmaya çalışan birer devre elemanıdır bir bakıma. Sorgulamadan yaşama anlayışıyla hareket eden bu bireyler, giydikleri kıyafetlerin verdiği utancın yerli malı haftasındaki yoksunlukla birleşmesiyle, henüz tanımlayamadıkları bir uyanış evresi içine girerler. Doğal olarak, olay örgüsünün şekillenmesinde karakterlerden ziyade bu tip ve karakterlerin yaşam tarzının etkin olduğu söylenebilir.
“Romanda iki ayrı güç vardır: İnsanlar ve insanlar dışında kalan bir sürü değişik şeyler. Roman yazarının görevi, bu iki gücü ayarlamak, birinin gereklerini ötekinin gerekleriyle uzlaştırmaktır.” der Forster. Söz konusu romanda karakter tahlilleri ne kadar belirleyiciyse çeşitli zamanlarda kendini gösteren ve dönemin zihniyetine dikkat çeken detaylar da o derece önemlidir. “Eğitimde eşitsizlik” anlayışını; “80 darbesi, yoksulluk, işsizlik, kentsel değişim” gibi birbirine neden-sonuç ilgisiyle bağlı çeşitli sosyolojik etkiler takip etmektedir. Şiirsel bir anlatımla okuru romanın başköşesinde misafir eden yazar; kimi zaman onu, okul sıralarının tozlu kokusunu teneffüs etmeye davet etmekte, kimi zaman işçi mahallelerinin çamurlu yollarında yürümeye mecbur kılmaktadır. İbrahim’i putlara üstün kılmak değildir yazarın derdi. Yaftalar, roller, kalıplar ve ön yargılardan sıyrılarak Kirkegaard’ın egzistansiyalizminin bir yansıması olan “diğerlik” ifade eden yapıları da tutku ve samimiyet ikilisinin realist çözümlemelerine dahil etmektir. Bu yüzdendir ki “Hiçbir yere çağrılmayan İbrahim”i tanımaya çalışırken bazen kahkahalarla gülecek, bazen boğazınızın düğümlendiğini hissedeceksiniz.
Dr. Deniz Poleter Hakkında:
Dr. Deniz POLATER 1981 Bursa doğumludur. Lisansını Trakya Türk Dili ve Edebiyatı, yüksek lisans ve doktorasını İzzet Baysal Üniversitesinde, “Türk edebiyatında mekanlar” üzerine yaptı. Halen Milli Eğitim Bakanlığında Bartın Fatih Sultan Mehmet Anadolu Lisesinde TDE Öğretmeni olarak çalışmakta, Bartın’da yaşamaktadır.
K Ü N Y E:
Eser Adı: Hiçbir Yere Çağrılmayan İbrahim
Yazar: Ali Yılmaz
Yayınevi: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık (KDY)
Basım Yılı: 2022
Sayfa Sayısı: 170
Diğer eser incelemelerimiz için
30.10.2022 © Novelius Edebiyat
